Hợp đồng lao động không đóng BHXH bắt buộc có vi phạm pháp luật

Tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là một trong những quyền lợi quan trọng của người lao động khi ký kết hợp đồng lao động. Tuy nhiên, không ít trường hợp người lao động vẫn ký hợp đồng lao động nhưng không được tham gia BHXH. Vậy những trường hợp này có vi phạm pháp luật không? Cùng tìm hiểu các quy định liên quan đến vấn đề này ngay trong bài viết dưới đây.

Hợp đồng lao động là thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động

1. Thông tin cần biết về hợp đồng lao động

Hợp đồng lao động (HĐLĐ) là một thỏa thuận pháp lý giữa người sử dụng lao động và người lao động. Dưới đây là khái niệm cụ thể của hợp đồng lao động và nguyên tắc khi thực hiện loại hợp đồng này. 

1.1 Hợp đồng lao động là gì? 

Theo quy định tại Khoản 1, Điều 13, Bộ Luật lao động năm 2019, hợp đồng lao động hiểu đơn giản là văn bản pháp lý bao gồm những nguyên tắc, thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ lao động. Đặc biệt, nếu người lao động và người sử dụng lao động có thỏa thuận với nhau bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên thì vẫn được coi là hợp đồng lao động. 

1.2. Nguyên tắc khi thực hiện hợp đồng lao động

Khi thực hiện hợp đồng lao động, có một số nguyên tắc cơ bản cần tuân thủ để đảm bảo quyền lợi của cả người lao động và người sử dụng lao động, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên. Cụ thể: 

(1) Nguyên tắc tự do, tự nguyện: Đây là nguyên tắc cơ bản nhất, bao gồm tự do chọn, tự do đàm phán, tự nguyện ký kết vào hợp đồng và quyền tự do trong việc chấm dứt hợp đồng lao động theo đúng quy định của pháp luật. 

(2) Nguyên tắc bình đẳng và tôn trọng luật pháp: Người lao động và người sử dụng lao động có quan hệ bình đẳng, ngang hàng với nhau về mặt pháp lý.

Như vậy, hợp đồng lao động là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi của cả người lao động và người sử dụng lao động trong quan hệ làm việc. Việc ký kết và thực hiện hợp đồng lao động đầy đủ, rõ ràng là cơ sở để xây dựng môi trường làm việc minh bạch và bền vững cho cả hai bên.

2. Ký hợp đồng lao động có phải đóng BHXH bắt buộc không?

Đây là một trong những thắc mắc thường gặp của người lao động khi ký kết hợp đồng lao động với người sử dụng lao động. 

2.1 Đối tượng nào tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Theo quy định tại Khoản 1, Điều 2, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, đối tượng áp dụng bảo hiểm xã hội bao gồm: 

(1) Người lao động ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động. 

(2) Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng. 

(3) Cán bộ công viên chức. 

(4) Công nhân quốc phòng, công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu. 

2.2 Quyền lợi của người lao động khi tham gia BHXH

Theo quy định tại Khoản 1, Điều 4, Luật BHXH 2014, người lao động tham gia BHXH bắt buộc được hưởng các chế độ sau: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất. 

Như vậy, những người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 01 tháng trở lên sẽ phải tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc. Do đó, nếu khi các bên ký hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên, cả người lao động và người sử dụng lao động đều phải đóng BHXH bắt buộc.

Hợp đồng lao động không đóng BHXH có vi phạm pháp luật

3. Hợp đồng lao động không đóng BHXH có vi phạm pháp luật không? 

Theo quy định tại Khoản 1, Điều 2 của Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động ký một trong số các hợp đồng lao động sau thì bắt buộc phải được tham gia bảo hiểm xã hội. Các đối tượng bao gồm: 

• Người lao động tham gia hợp đồng lao động không xác định thời hạn.

• Người lao động ký hợp đồng lao động xác định thời hạn.

• Người lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng.

Đặc biệt, theo quy định mới của Bộ Luật lao động 2019, hợp đồng thời vụ không còn hiệu lực. Do đó, người lao động chỉ thực hiện 2 loại hợp đồng lao động là hợp đồng có xác định thời hạn và hợp đồng không xác định thời hạn. 

Như vậy, hợp đồng lao động không đóng BHXH chỉ hợp pháp khi thuộc một trong các trường hợp sau: 

(1) Hợp đồng lao động có thời hạn dưới 1 tháng. 

(2) Hợp đồng thử việc.

(3) Hợp đồng cộng tác viên (Hợp đồng này chịu sự điều chỉnh của Bộ luật Dân sự, được xác định là hợp đồng dịch vụ. Do đó, người lao động ký hợp đồng cộng tác viên với người sử dụng lao động sẽ không phải đóng BHXH bắt buộc).

4. Câu hỏi liên quan đến Hợp đồng lao động và Bảo hiểm xã hội

Dưới đây là một số câu hỏi liên quan đến hợp đồng lao động, để hỗ trợ làm rõ các quyền lợi và nghĩa vụ của cả người lao động và người sử dụng lao động trong quá trình thực hiện hợp đồng.

4.1 Người lao động có được thay thế quyền lợi khác khi không đóng BHXH không?

Theo quy định tại Khoản 3, Điều 168, Bộ Luật Lao động năm 2019, người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN thì sẽ được doanh nghiệp trả thêm một khoản tiền tương ứng với mức đóng các loại bảo hiểm đó của doanh nghiệp. 

Tuy nhiên, quyền lợi trên chỉ áp dụng với những người lao động ký hợp đồng lao động từ đủ 01 tháng trở lên, thuộc diện không phải đóng BHXH theo quy định, bao gồm các đối tượng sau: 

• Người làm giúp việc cho gia đình. 

• Người đang được hưởng lương hưu hàng tháng. 

• Người đang hưởng trợ cấp hàng tháng sinh hoạt phí với cán bộ thuộc cấp xã. 

• Người đang hưởng trợ cấp mất sức lao động hàng tháng. 

• Người đang được hưởng trợ cấp hàng tháng. 

• Cán bộ là công an, bộ đội hoặc những người làm công tác cơ yếu đang được hưởng trợ cấp hàng tháng.

4.2 Công ty không đóng BHXH cho người lao động có bị phạt không?

Từ 1/7/2025, chế tài đối với hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) không khác gì lĩnh vực thuế. Khoản 2, Điều 41 quy định rõ hành vi trốn đóng BHXH bắt buộc có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Do đó, các doanh nghiệp lưu ý để tuân thủ nghiêm theo quy định về BHXH, đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi ký hợp đồng lao động. 

Như vậy, trên đây là một số quy định về hợp đồng lao động và các trường hợp người lao động ký hợp đồng lao động không đóng BHXH hợp pháp. EBH Thái Sơn hy vọng qua bài viết, các doanh nghiệp và người lao động sẽ hiểu rõ hơn về các quy định liên quan đến hợp đồng lao động và BHXH, từ đó đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.

Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc hỗ trợ, vui lòng liên hệ:

Bảo hiểm xã hội điện tử eBH Thái Sơn

• Website: https://ebh.vn
• Địa chỉ: Số 11, Đặng Thùy Trâm, Cổ Nhuế 1, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
• Hotline: 1900558873 - 1900558872

Chúng tôi luôn sẵn lòng hỗ trợ bạn!